Rozpoczynamy cykl artykułów przygotowanych przez psychologa Katarzynę Bieg.

Żłobek , niania czy babcia- trudny wybór

Każda mama prędzej czy później staje przed ważną decyzją – jak zorganizować opiekę dla swojego maluszka, kiedy ona zdecyduje się wrócić do pracy. Jak sprawić, by rozstanie było - przede wszystkim dla dziecka, ale i mamy, jak najmniej bolesne.

W jaki sposób zapewnić najbardziej optymalne warunki dalszego rozwoju fizycznego, emocjonalnego i społecznego? Jak agwarantować dziecku poczucia bezpieczeństwa (którym u małych dzieci bardzo łatwo zachwiać) i opiekę taką, by młoda mama mogła spokojnie wrócić do pracy?

Kwestia ta staje się jeszcze bardziej istotna, gdy rodzice uświadamiają sobie, że pierwsze lata życia dziecka są najprawdopodobniej najważniejsze dla rozwoju na przestrzeni całego życia. Już nigdy później nasze dziecko nie nauczy się tak wiele w tak krótkim czasie. To wówczas następuje największy wzrost mózgu, najszybszy przyrost masy ciała a także nauka wartości, zasad codziennego funkcjonowania czy relacji społecznych. Dzieje się to poprzez naśladowanie rodziców i opiekunów, którzy w tym czasie są dla małego dziecka największym autorytetem. Kiedy nasze dziecko pójdzie do przedszkola będzie już ukształtowaną małą istotką, z wypracowanym przez te pierwsze lata poczuciem własnej wartości i samooceną. Jeśli do tego czasu będą popełniane błędy wychowawcze czy zaniedbania, później bardzo trudno będzie je zniwelować.

Jaką opiekę zapewnić więc naszemu dziecku, by móc spokojnie wrócić do pracy?

Opiekę nad dzieckiem może przejąć babcia, możemy zdecydować się na zatrudnienie opiekunki lub umieścić dziecko w żłobku – to rozwiązania najczęściej spotykane w naszym społeczeństwie. Które z tych rozwiązań będzie dla nas najlepsze?

Decyzję o zapewnieniu opieki dziecku pod nasza nieobecność podejmujemy przede wszystkim z myślą o maluchu, pamiętajmy jednak, że ta decyzja musi się wpasowywać w potrzeby całej naszej rodziny. Bywa, że rozwiązanie, które wydaje się dobre dla jednej rodziny, niekoniecznie będzie odpowiadać innym. To rodzice najlepiej znają potrzeby swoje i swoich dzieci i tylko oni mogą podjąć decyzję uwzględniającą oczekiwania i możliwości całej rodziny.

Podejmując decyzję koniecznie trzeba pamiętać o tym, jakie są podstawowe potrzeby naszego maluszka i w jaki sposób każde z tych rozwiązań będzie je realizować. Niemowlęta i małe dzieci do prawidłowego rozwoju potrzebują silnej relacji z matką. Pod jej nieobecność rolę tę może pełnić babcia, ciocia czy opiekunka. Istotne, by była to jedna osoba, która nie zmienia się za każdym razem, tak by dziecko mogło nawiązać z nią silną emocjonalną więź.

Opiekunka naszego maluszka stanie się dla niego ważną osobą, będzie pokazywać mu świat, przekazywać swój system wartości - pamiętajmy, że to dzieje się mimochodem, poprzez codzienne zachowania w zwyczajnych sytuacjach. Dużą zaletą opiekunki jest to, że poświęca ona czas tylko naszemu dziecku, z czasem zna je coraz lepiej i potrafi w porę dostrzec i zasygnalizować w jakich dziedzinach może mieć ono problemy. Dojrzała opiekunka będzie rozwijać potencjał malucha, nie narażając go zbyt wcześnie na sytuacje, które mogą być dla niego za trudne (najczęściej są to kontakty rówieśnicze czy inne sytuacje społeczne).

Małe dziecko najlepiej czuje się w znanym sobie, bezpiecznym otoczeniu – szczególnie wtedy, gdy zostaje pod opieką kogoś innego niż rodzice. Łatwiej mu znieść rozłąkę z mamą, gdy zostaje pod opieką znanej sobie osoby - babci czy innej opiekunki, w swoim mieszkaniu, wtedy gdy na drzemkę kładzione jest w swoim łóżeczku, a posiłki je we własnym krzesełku. W takiej sytuacji łatwiej zaspokoić potrzebę bezpieczeństwa naszego maluszka i istnieje spora szansa, że dziecko nie odczuje nieobecności mamy tak mocno jak to, które znalazłoby się w zupełnie obcym sobie otoczeniu, pod opieką osoby, którą słabo zna.

Małe dziecko a w szczególności niemowlę ma zupełnie inne poczucie czasu, niż osoby dorosłe. Żyje „tu i teraz”, jego potrzeby muszą być zaspokojone natychmiast, nieukojony płacz pokazuje dziecku, że jego komunikaty są nieważne dla dorosłych a ono samo nic nie może zdziałać. Dlatego tak ważne jest, by osoba, której rodzice zaufają i powierzą opiekę nad maluszkiem szybko reagowała i zaspokajała potrzeby dziecka. Czułości, noszenia i przytulania nie można przedawkować, co więcej są one niezbędne, by dziecko mogło zdrowo się rozwijać, również fizycznie.

Ważnym elementem rozwoju dziecka są jego kontakty społeczne, z innymi dziećmi – nie zapominajmy jednak, że potrzeby niemowlęcia czy małego dziecka różnią się od potrzeb starszych dzieci, nastolatków czy dorosłych. Naszemu dziecku na początku wystarcza to, że na placu zabaw przez chwilę spotyka inne małe dzieci.  Te spotkania są szansą na obserwowanie rówieśników, a także budowanie swojej samooceny w pierwszych kontaktach społecznych. Dojrzała i mądra opiekunka będzie potrafiła tak pokierować tymi kontaktami, że nawet dziecko uznawane np. za nieśmiałe będzie czerpać z nich radość. Maluch nie ma potrzeby przebywania przez cały dzień w towarzystwie innych małych dzieci, a wręcz taka sytuacja może być dla niego obciążająca - stąd np. incydenty gryzienia dzieci w żłobkach – w ten sposób niemowlęta czy nawet starsze dzieci radzą sobie ze zbyt trudną dla siebie sytuacją.

I ostatnia, ale bardzo istotna dla rodziców kwestia. Dobra opiekunka powinna uwzględniać nasze oczekiwania, stosować się do naszych wskazówek, pamiętać o tym, że  opinia i zdanie opiekuna dziecka są dla rodziców niezmiernie ważne, jednak to do mamy czy taty należy ostateczna decyzja. Metody wychowawcze stosowane przez osoby, które opiekują się dzieckiem powinny być spójne a granice, które wyznaczają rodzice powinny być respektowane także przez opiekunkę. Tylko wtedy dziecko będzie się czuć bezpiecznie i nie będzie stawiane w sytuacji konfliktu lojalności.